MN 83
mieszkańcy stanów USA
Gdynia,
13 września 2013
mieszkańcy stanów USA
MN 83
Rada Języka Polskiego
Wydział I PAN
Od lat stosujemy polskie słowa będące nazwami stanów
północnoamerykańskiego państwa o nazwie Stany
Zjednoczone lub Stany Zjednoczone
Ameryki (ang. The United States – US, The United States of America - USA).
Oryginalna pisownia szeregu z nich jest
tak przyjazna naszemu językowi, że nie mamy trudności z ich polską pisownią - Alabama, Alaska, Arizona, Arkansas, Dakota Południowa, Dakota
Północna, Floryda, Hawaje, Indiana, Kalifornia, Kansas, Karolina Południowa, Karolina
Północna, Kolorado, Luizjana, Montana, Nebraska, Newada, Nowy Jork, Nowy Meksyk, Oklahoma, Oregon, Pensylwania, Teksas, Waszyngton, Wirginia, Wirginia Zachodnia.
Przy nazwie Newada
należy się zatrzymać – wielu rodaków jest zdumionych, że w naszych słownikach i
encyklopediach nazwa tego stanu jeszcze nie została spolszczona, bowiem nadal
obowiązuje oryginalna nazwa Nevada!
W powyższym zestawieniu powinna być zatem zamieszczona angielska nazwa tego
stanu, ponieważ jeszcze nie zaakceptowaliśmy oczywistej polskiej nazwy!
Przeoczenie? Zaniedbanie? Zapewne dla większości Polaków pisownia Newada jest naturalna i całkowicie
oczywista, zwłaszcza że inne nazwy stanów zostały przyjaźnie spolszczone (np. Kolorado, Pensylwania, Teksas). Co
ciekawe, w słynnym słowniku Doroszewskiego (11 tomów z lat 1958–1969)
niefortunnie zamieszczono jednocześnie Texas
(stan) i teksasy (spodnie) -
doroszewski.pwn.pl/haslo/teksas (wpisując tamże – „Texas, nazwa jednego ze
stanów Ameryki Północnej” zamiast „stanów USA”).
Zarówno Polacy, jak i cudzoziemcy, mogą popełniać
błędy, np. Alasca, Arisona, Arkanzas, Canzas, Luisiana, Nebrasca.
Niektórzy mają wątpliwości, w jaki sposób wymawiać
nazwę Wirginia. Skoro angielska
nazwa to Virginia, zatem polskie
słowo Wirginia sugeruje wymowę [w] oraz [g] (podobnie polską wymowę mają polskie imiona Angela i Roger).
Poniżej zostaną omówione proponowane nazwy mieszkańców
oraz przymiotniki utworzone od nazw stanów USA na tle już zaakceptowanych
poniżej omówionych tych nazw.
Alabama (ang. Alabama,
AL). Mieszkańcy Alabamy – jeden Alabam
lub Alabamczyk, dwaj Alabami albo Alabamowie lub Alabamczycy,
pięciu Alabamów lub Alabamczyków; pani Alabamka, przymiotnik alabamski.
Także Indianie Alabami
oraz nazwa rzeki Alabama.
Alaska (ang. Alaska,
AK). Mieszkańcy Alaski - jeden Alaskanin
lub Alaskańczyk (pod. Teksańczyk) i Alaskijczyk, dwaj Alaskanie
lub Alaskańczycy i Alaskijczycy, pięciu Alaskanów lub Alaskańczyków i Alaskijczyków;
pani Alaskanka i Alaskijka, przymiotnik alaskański lub alaskijski albo jeden Alask,
dwaj Alascy albo Alaskowie, pięciu Alasków; pani Alaska,
przymiotnik alaski (pod. nebraski).
Alaska to także półwysep w północno-zachodniej części
Ameryki Północnej i pasmo górskie w Kordylierach oraz zatoka Oceanu Spokojnego.
Istnieje rasa psów alaskan (alaskany).
Arizona (ang. Arizona,
AZ). Mieszkańcy Arizony - jeden Arizon
lub Arizończyk, dwaj Arizoni lub Arizończycy, pięciu Arizonów
lub Arizończyków; pani Arizonka, przymiotnik arizoński.
Istnieje tkanina oraz wąż arizona (arizony).
Arkansas (ang. Arkansas,
AR). Mieszkańcy Arkansasu - jeden Arkansanin
lub Arkansańczyk (pod. Teksańczyk), dwaj Arkansanie lub Arkansańczycy,
pięciu Arkansan(ów) lub Arkansańczyków; pani Arkansanka (pod. Teksanka), przymiotnik arkansański
(pod. teksański) albo jeden Arkansas, dwaj Arkansasi, pięciu Arkansasów;
pani Arkansaska, przymiotnik arkansaski (pod. teksaski). Ponadto nazwa tego stanu powinna być deklinowana (wszak
nie ma żadnych problemów z odmianą) - Arkansasem,
Arkansasie, Arkansasowi, Arkansasu (pod.
Teksas).
Arkansas to również rzeka w USA (powinna mieć nazwę także
deklinowaną).
Dakota (ang. Dakota).
Mieszkańcy Dakoty - jeden Dakot(a) lub Dakotyjczyk, dwaj Dakoci
albo Dakotowie lub Dakotyjczycy, pięciu Dakotów lub Dakotyjczyków; pani Dakotka
lub Dakotyjka, przymiotnik dakocki lub dakotyjski.
Dakoci to także Indianie (inaczej Siuksowie, jednak pisownia powinna przybrać postać Sjuksowie lub Sjuksi; pod. Eskimosi, Latynosi).
Skoro jest Dakota
Północna (North Dakota, ND) i Dakota Południowa (South Dakota,
SD), przeto jeden Północnodakot(a) lub Północnodakotyjczyk, dwaj Północnodakoci albo Północnodakotowie lub Północnodakotyjczycy, pięciu Północnodakotów lub Północnodakotyjczyków; pani Północnodakotka lub Północnodakotyjka, przymiotnik północnodakocki lub północnodakotyjski oraz jeden Południowodakot(a) lub Południowodakotyjczyk, dwaj Południowodakoci albo Południowodakotowie lub Południowodakotyjczycy (pod. Południowoafrykańczycy - obywatele
Republiki Południowej Afryki), pięciu Południowodakotów
lub Południowodakotyjczyków; pani Południowodakotka lub Południowodakotyjka, przymiotnik południowodakocki lub południowodakotyjski.
Floryda (ang. Florida,
FL). Mieszkańcy Florydy - jeden Floryd
lub Florydczyk, dwaj Florydzi (pod. Atlantydzi) albo Florydowie
lub Florydczycy, pięciu Florydów lub Florydczyków (pod. Abuzabijczyków);
pani Florydka, przymiotnik florydzki.
Floryda to również półwysep w granicach stanu Floryda.
Hawaje (ang. Hawaii,
HI). Mieszkańcy Hawajów albo Hawai -
jeden Hawaj lub Hawajczyk, dwaj Hawaje
(pod. Achaje, Maje) albo Hawajowie lub
Hawajczycy, pięciu Hawajów lub Hawajczyków; pani Hawajka,
przymiotnik hawajski.
Hawaje to także archipelag na Oceanie Spokojnym; ponadto hawajka - mały ptak z rodziny
łuszczaków i męska kwiecista koszula z krótkim rękawem oraz hawaje - rodzaj spodni.
Indiana (ang. Indiana,
IN). Mieszkańcy Indiany - jeden Indianin,
dwaj Indianie, pięciu Indian; pani Indianka, przymiotnik indiański.
Indianin miałby dwa znaczenia – rdzenny mieszkaniec Ameryki
oraz mieszkaniec stanu Indiana. Jest
to pewien kłopot, ale w świecie znany, np. ang. Georgia - jeden ze stanów USA oraz… Gruzja; także Galicja –
ziemie zaboru austriackiego, hiszpański region geograficzny oraz historyczna
rzymska prowincja. Z kontekstu zwykle wynikają właściwe znaczenia ciągu słów.
Kalifornia (ang. California,
CA). Mieszkańcy Kaliforni - jeden Kaliforn
lub Kalifornijczyk, dwaj Kaliforni lub Kalifornijczycy, pięciu Kalifornów
lub Kalifornijczyków; pani Kalifornijka, przymiotnik kalifornijski. Trzej Kaliforni z Kalifornii (pod. czterej Rumuni z Rumunii).
Od nazwy tego stanu pochodzi nazwa pierwiastka
chemicznego - kaliforn (kaliforny).
Kansas (ang. Kansas,
KS). Mieszkańcy Kansasu - jeden Kansanin
lub Kansańczyk (pod. Teksańczyk), dwaj Kansanie lub Kansańczycy,
pięciu Kansan(ów) lub Kansańczyków; pani Kansanka (pod. Teksanka),
przymiotnik kansański (pod. teksański) albo jeden Kansas, dwaj Kansasi, pięciu Kansasów;
pani Kansaska, przymiotnik kansaski (pod. teksaski). Ponadto nazwa tego stanu powinna być deklinowana - Kansasem, Kansasie, Kansasowi, Kansasu (pod. odmiana Teksas).
Kansas to
także rzeka (inna nazwa Kaw) w północno-wschodniej części stanu Kansas (nazwa rzeki również powinna być
odmieniana).
Karolina (ang. Carolina).
Mieszkańcy Karoliny - jeden Karolin lub Karolińczyk, dwaj Karolini
lub Karolińczycy, pięciu Karolinów lub Karolińczyków; pani Karolinka,
przymiotnik karoliński albo jeden Karol (pod. Kreol), dwaj Karole
(pod. Kreole) lub Karolowie, pięciu Karolów (pod. Kreolów);
pani Karolka (pod. Kreolka), przymiotnik karolski (pod. kreolski).
Ponieważ jest Karolina
Północna (North Carolina, NC) i Karolina Południowa (South Carolina, SC), zatem również - jeden Północnokarolin
lub Północnokarolińczyk, dwaj Północnokarolini lub Północnokarolińczycy, pięciu Północnokarolinów lub Północnokarolińczyków; pani Północnokarolinka, przymiotnik północnokaroliński albo jeden Północnokarol, dwaj Północnokarole lub Północnokarolowie, pięciu Północnokarolów;
pani Północnokarolka, przymiotnik północnokarolski oraz - jeden Południowokarolin lub Południowokarolińczyk, dwaj Południowokarolini lub Południowokarolińczycy, pięciu Południowokarolinów lub Południowokarolińczyków; pani Południowokarolinka, przymiotnik południowokaroliński albo jeden Południowokarol, dwaj Południowokarole lub Południowokarolowie, pięciu Południowokarolów; pani Południowokarolka, przymiotnik południowokarolski.
Karolini to również mieszkańcy pacyficznego archipelagu Karoliny (ang. Caroline Islands). Istnieje ponadto imię Karolina.
Kolorado (ang. Colorado,
CO). Mieszkańcy Kolorada - jeden Kolorad
lub Koloradczyk, dwaj Koloradzi lub Koloradczycy, pięciu Koloradów
lub Koloradczyków; pani Koloradka, przymiotnik koloradzki. Nazwa tego stanu powinna
być deklinowana - Koloradem, Koloradzie, Koloradowi, Koloradu
(pod. Eldorado).
Kolorado to także rzeka i wyżyna w USA, ponadto chrząszcz z
rodziny stonkowatych to kolorado (kolorada), przy czym nazwa ta również
powinna być deklinowana.
Luizjana (ang. Louisiana,
LA). Mieszkańcy Luizjany - jeden Luizjanin
(pod. Egipcjanin) lub Luizjańczyk, dwaj Luizjanie (pod. Egipcjanie)
lub Luizjańczycy, pięciu Luizjan (pod. Egipcjan) lub Luizjańczyków.
Montana (ang. Montana,
MT). Mieszkańcy Montany - jeden Montanin
(pod. Samarytanin) lub Montańczyk, dwaj Montanie (pod. Samarytanie)
lub Montańczycy, pięciu Montan(ów) (pod. Samarytan) lub Montańczyków;
pani Montanka, przymiotnik montański.
Nebraska (ang. Nebraska,
NE). Mieszkańcy Nebraski - jeden Nebraskanin
(pod. Alaskanin) lub Nebraskańczyk, dwaj Nebraskanie (pod. Alaskanie) lub Nebraskańczycy,
pięciu Nebraskan (pod. Alaskan) lub Nebraskańczyków; pani Nebraskanka,
przymiotnik nebraskański albo jeden Nebrask (pod. Bask), dwaj Nebrascy
albo Nebraskowie, pięciu Nebrasków; pani Nebraska, przymiotnik nebraski
(pod. alaski).
Newada (ang. Nevada,
NV). Mieszkańcy Newady - jeden Newad lub
Newadyjczyk, dwaj Newadzi lub Newadyjczycy, pięciu Newadów
lub Newadyjczyków; pani Newadka lub Newadyjka, przymiotnik newadzki
lub newadyjski. Zdumiewające - nasze
słowniki nie zawierają nazwy Newada,
lecz... Nevada, zatem nazwy
mieszkańców tego stanu oraz przymiotnik mogą zawierać również literę v, choć istnieje wiele opinii RJP
(głównie dotyczących polskich imion), że litera v (także q oraz x) nie powinna występować w polskich
wyrazach.
Nowy Jork (ang. New
York, NY). Mieszkańcy Nowego
Jorku - jeden Nowojorczanin
(pod. Morzyczanin) lub Nowojorczyk, dwaj Nowojorczanie (pod. Morzyczanie)
lub Nowojorczycy, pięciu Nowojorczan (pod. Morzyczan) lub Nowojorczyków;
pani Nowojorczanka, przymiotnik nowojorczański albo jeden Nowojork, dwaj Nowojorcy lub Nowojorkowie,
pięciu Nowojorków; pani Nowojorka (pod. fromborka, malborka),
przymiotnik nowojorski. Nazwy
mieszkańców miasta (jak stanu) Nowy Jork
również powinny być pisane od wielkich liter (należy zmienić odpowiednią
językową zasadę).
Nowy Meksyk (ang. New
Mexico, NM). Mieszkańcy Nowego Meksyku - jeden Nowomeksykanin lub Nowomeksykańczyk (pod. Nowozelandczyk),
dwaj Nowomeksykanie lub Nowomeksykańczycy, pięciu Nowomeksykanów lub Nowomeksykańczyków; pani Nowomeksykanka,
przymiotnik nowomeksykański.
Oklahoma (ang. Oklahoma,
OK). Mieszkańcy Oklahomy - jeden Oklahom
lub Oklahomczyk, dwaj Oklahomi albo Oklahomowie lub Oklahomczycy,
pięciu Oklahomów lub Oklahomczyków; pani Oklahomka, przymiotnik oklahomski.
Oregon (ang. Oregon,
OR). Mieszkańcy Oregonu - jeden Oregon
lub Oregończyk, dwaj Oregoni (pod. Dogoni) albo Oregonowie
lub Oregończycy, pięciu Oregonów lub Oregończyków; pani Oregonka,
przymiotnik oregoński.
Pensylwania (ang. Pennsylvania,
PA). Mieszkańcy Pensylwanii - jeden Pensylwanin
(pod. aganin) lub Pensylwańczyk (pod. agańczyk), dwaj Pensylwanie (pod. aganie)
lub Pensylwańczycy (pod. agańczycy), pięciu Pensylwanów (pod. aganów)
lub Pensylwańczyków (pod. agańczyków), pani Pensylwanka, przymiotnik pensylwański.
Teksas (ang. Texas,
TX). Mieszkańcy Teksasu - jeden Teksanin
(pod. kolosanin) lub Teksańczyk, dwaj Teksanie (pod. kolosanie)
lub Teksańczycy, pięciu Teksan (pod. kolosan) lub Teksańczyków;
pani Teksanka, przymiotnik teksański albo jeden Teksas, dwaj Teksasi, pięciu Teksasów;
pani Teksaska, przymiotnik teksaski.
Do nazwy tego stanu nawiązuje nazwa grubej tkaniny
oraz spodni z niej wytwarzanych - teksas
(teksasy).
Waszyngton (ang. Washington,
WA). Mieszkańcy Waszyngtonu - jeden Waszyngton
lub Waszyngtończyk, dwaj Waszyngtoni lub Waszyngtończycy, pięciu Waszyngtonów
lub Waszyngtończyków; pani Waszyngtonka, przymiotnik waszyngtoński.
Pisownia od wielkiej litery powinna dotyczyć również
mieszkańców miast, wsi i dzielnic, w tym stolicy USA.
Wermont (ang. Vermont,
VT). Jeszcze nie spolszczono w
oczywisty sposób tej nazwy (przeoczenie podobne do Nevada/Newada). Mieszkańcy Wermontu
- jeden Wermont lub Wermontczyk (pod. Piemontczyk), dwaj Wermonci
albo Wermontowie lub Wermontczycy, pięciu Wermontów lub Wermontczyków; pani Wermontka,
przymiotnik wermoncki (pod. piemoncki).
Wirginia (ang. Virginia,
VA). Mieszkańcy Wirginii - jeden Wirgin
lub Wirgińczyk, dwaj Wirgini lub Wirgińczycy, pięciu Wirginów
lub Wirgińczyków; pani Wirginka, przymiotnik wirgiński.
Wirginia to także imię żeńskie (męski odpowiednik Wirginiusz) oraz gatunek tytoniu - wirginia (wirginie). Wymowa owych trzech znaczeń: [wirgińja].
Wirginia
Zachodnia (ang. West Virginia, WV) -
jeden Zachodniowirgin lub Zachodniowirgińczyk, dwaj Zachodniowirgini lub Zachodniowirgińczycy, pięciu Zachodniowirginów lub Zachodniowirgińczyków; pani Zachodniowirginka, przymiotnik zachodniowirgiński.
Portoryko (ang., hiszp. Puerto
Rico; Stowarzyszone Wolne Państwo
Portoryko, Wspólnota Portoryka)
- państwo stowarzyszone ze Stanami Zjednoczonymi, którego nazwa została
odważnie spolszczona zgodnie ze wszystkimi zasadami naszego języka (i jest
deklinowana), co jest o tyle zaskakujące, że jeszcze nie spolszczono nazwy
stanu Nevada. Więcej – przeciętny
Polak spodziewałaby się raczej pary Puerto
Rico - Newada, nie zaś Portoryko -
Nevada.
Mieszkańcy Portoryka
- jeden Portorykanin (pod. Kostarykanin) lub Portorykańczyk, dwaj Portorykanie
lub Portorykańczycy, pięciu Portorykan(ów) (pod. Kostarykan(ów)) lub Portorykańczyków; pani Portorykanka (pod. Kostarykanka), przymiotnik portorykański
(pod. kostarykański).
Podczas procesu spolszczania poprawne przechodzenie
liter c/k obserwujemy w nazwach: California – Kalifornia, Carolina – Karolina, Colorado - Kolorado. Ponieważ litery v oraz x nie powinny być zawarte w polskich wyrazach, przeto słusznie
spolszczono: New Mexico – Nowy Meksyk,
Texas – Teksas, Virginia – Wirginia. Zrezygnowano także ze zdwojenia Pennsylvania – Pensylwania, bowiem
polskie wyrazy mają takie zdwojenia jedynie w przypadku ich wymawiania.
Niestety, do chwili obecnej nie spolszczono nazwy
stanu Nevada jako Newada, co należy uznać za językowe
nieporozumienie. Nie spolszczono także nazwy Vermont jako Wermont, co
jednak jest bardziej zrozumiałe (nazwa mniej znana).
W naszym języku nie rozpoczynamy słów literą y, (ponadto nie piszemy y, jeśli wymawiamy [j]) zatem mamy New York – Nowy Jork. Poprawnie ustalono zamiennik Florida – Floryda, bowiem w naszym
języku naturalniejsza jest para ry
niż ri, choć jest nazwa Arizona. Nazwę jedynego wyspiarskiego
stanu Hawaii przyjęto w naszym
języku jako Hawaje, wymawiając po
polsku [w]. W oczywisty sposób
ustalono Washington – Waszyngton,
rozwiązując dwa problemy w jednej nazwie (angielskie w zwykle jest spolszczane jako polskie w, zaś v zawsze jako w, ponadto shi - szy).
I na tym kończą się przyjazne związki
angielsko-polskie w omawianej dziedzinie. Pozostałe nazwy stanów mają jedynie
oryginalne nazwy, które nie doczekały się spolszczenia. I mamy kolejny językowy
problem – wymienione nazwy wymawiamy po polsku, ale pozostałe po angielsku,
choć zwykle w uproszczeniu. Dlaczego? Bowiem nasi językowi protoplaści
przeoczyli tę kwestię. Zaniedbali? Nie próbowali sobie poradzić z tym
problemem?
Przypomnijmy – do zbioru polskich słów można przyjąć
jedynie terminy, które są „pisane i wymawiane po polsku”. Spróbujmy go
rozwiązać stosując znane metody spolszczania obcych wyrazów w duchu
przyjazności i estetyki.
Connecticut (CT).
Zamieniając c/k oraz ti/ty (Argentina/Argentyna) i redukując zdwojenie można zaproponować nazwę
Konektyka i tak ją wymawiać.
Inne języki - Konektikuta
(łotewski), Konekikuka (hawajski), Connecticuta (łacina).
Mieszkańcy Konektyki
– jeden Konektykanin lub Konektykańczyk, dwaj Konektykanie lub Konektykańczycy, pięciu Konektykan(ów)
lub Konektykańczyków; pani Konektykanka lub Konektyczka, przymiotnik konektykański
lub konektycki.
Delaware (DE).
Obecnie wymowa angielska, ale ponieważ znamy słowa Delawarowie i delawarski
(wyraźne polskie w), zatem
proponowana nazwa stanu - Delawaria
[delawarja] (pod. Bawaria, Bawar, Bawarzy, Bawarka, bawarski).
Inne języki - Delavaria
(łacina), Delaware (esperanto), Delaveras (litewski), Delavēra (łotewski), Deławer (kilka cyrylickich języków).
Mieszkańcy Delawarii
- jeden Delawar lub Delawarczyk, dwaj Delawarzy albo Delawarowie
lub Delawarczycy, pięciu Delawarów lub Delawarczyków; pani Delawarka,
przymiotnik delawarski.
Georgia (GA).
Encyklopedie proponują wymowę zbliżoną do [dżordżja],
co sugerowałoby polską nazwę Dżordżja.
Znamy słowa georginia oraz imiona Georgia, Georgina, Gerard (imiona
wymawiane w języku angielskim [dż],
ale w naszym języku [g]). Można zaproponować
także polską nazwę Georgia [georgja], zwłaszcza że taka wymowa jest
obecnie akceptowana.
Inne języki - Georgia
(łacina), Džordžija (litewski i
łotewski) oraz [dż] (kilka
cyrylickich języków).
Mieszkańcy Dżordżji
- jeden Dżordż, dwaj Dżordże albo Dżordżowie, pięciu Dżordżów;
pani Dżordżyjka, przymiotnik dżordżyjski albo mieszkańcy Georgii - jeden Georgianin, dwaj Georgianie,
pięciu Georgian(ów); pani Georgianka, przymiotnik georgiański.
Idaho (ID).
Polskie słowa rozpoczynające się parą liter id- czytamy [id-], choć
nasi anglosascy przyjaciele wymawiają [aid-]
- idea, idol. Może zatem po polsku Idahia
wymawiana [idahja]?
Inne języki - Idahum
(łacina), Idaho (esperanto), Aidaho (łotewski), Ajdacho (kilka cyrylickich języków).
Zastanówmy się (po akademicku), jaką formę przybrałaby
nazwa mieszkańca stanu o nazwie Sapieha?
Mieszkańcy Sapiehy - jeden Sapiehanin lub Sapiehańczyk, dwaj Sapiehanie
lub Sapiehańczycy, pięciu Sapiehan lub Sapiehańczyków; pani Sapiehanka,
przymiotnik sapiehański? Albo jeden Sapieżanin, dwaj Sapieżanie, pięciu Sapieżan;
pani Sapieżanka, przymiotnik sapieżański? A może jeden Sapieh(a), dwaj Sapieże/Sapiesze albo Sapiehowie,
pięciu Sapiehów; pani Sapieżka/Sapieszka, przymiotnik sapieski?
Mieszkańcy Idahii
- jeden Idahianin i Idażjanin lub Idahijczyk, dwaj Idahianie
i Idażjanie lub Idahijczycy, pięciu Idahian(ów)
i Idażjan(ów) lub Idahijczyków; pani Idahianka i Idażjanka
lub Idahijka, przymiotnik idahiański i idażjański lub idahijski
albo jeden Idah, dwaj Idaże/Idasze albo Idahowie, pięciu Idahów;
pani Idażka/Idaszka, przymiotnik idaski.
Albo wzorem nazwy Sapieha
– Idaha (pod. miasto Omaha; Omaże/Omasze, przymiotnik omaski).
Mieszkańcy Idahy - jeden Idahanin i Idażanin (pod. hażanin, ryżanin) lub Idahańczyk (pod. dauhańczyk
– mieszkaniec miasta Dauha), dwaj Idahanie i Idażanie lub Idahańczycy,
pięciu Idahan i Idażan lub Idahańczyków;
pani Idahanka (pod. dauhanka) i Idażanka (pod. hażanka, ryżanka), przymiotnik idahański (pod. dauhański) i idażański
albo jeden Idah(a), dwaj Idaże/Idasze albo Idahowie, pięciu Idahów;
pani Idażka/Idaszka, przymiotnik idaski.
Illinois (IL).
Angielskie słowa rozpoczynające się literami ill- odpowiadają polskim znaczeniom tworząc związki il-, np. illusion/iluzja, illustration/ilustracja,
zaś wymawiane są podobnie w obu językach. Proponuje się przyjąć polskie nazwy Ilinozja (pod. wirtuozja) i takoż je wymawiać.
Inne języki - Ilinojso
(esperanto), Illinoesia (łacina), Ilinojus (litewski), Ilinoisa (łotewski).
Mieszkańcy Ilinozji
- jeden Ilinozjanin lub Ilinozyjczyk, dwaj Ilinozjanie (pod. kartezjanie)
lub Ilinozyjczycy (pod. Nikozyjczycy), pięciu Ilinozjan (pod. kartezjan) lub Ilinozyjczyków;
pani Ilinozjanka lub Ilinozyjka (pod. Nikozyjka), przymiotnik ilinozjański
(pod. kartezjański) lub ilinozyjski (pod. nikozyjski) albo jeden Ilinoz,
dwaj Ilinozi, pięciu Ilinozów; pani Ilinozka (pod. wirtuozka),
przymiotnik ilinoski.
Rzeka Illinois
po polsku to raczej Ilinoza (Ilinozie, Ilinozy, Ilinozą).
Iowa (IA).
Angielskie słowa rozpoczynające się parą liter io- wymawiane są [ai-]
tworząc związki z polskimi hasłami w rodzaju – iodine/jod, ion/jon, Ionic/joński. W wymienionych wcześniej
nazwach angielska litera w [ł] w polskim odpowiedniku pozostaje tą
literą wymawianą jako [w]. W bodaj
wszystkich znanych przykładach spotykamy tę zasadę. Zatem może Jowia [jowja] (pod. Monrowia).
Inne języki - Iovao
(esperanto), Iova (łacina), Ajova (litewski), Aiova (łotewski).
Mieszkańcy Jowii
- jeden Jowianin lub Jowiańczyk, dwaj Jowianie lub Jowiańczycy,
pięciu Jowian(ów) lub Jowiańczyków; pani Jowianka, przymiotnik jowiański
albo jeden Jow, dwaj Jowi lub Jowowie, pięciu Jowów;
pani Jowka, przymiotnik jowski.
Kentucky (KY).
Można przyjąć formę Kentukia (pod. Latakia) i tak ją wymawiać.
Inne języki - Kentukia
(łacina), Kenekuke (hawajski), Kentukio (esperanto), Kentuki (łotewski oraz kilka
cyrylickich języków).
Mieszkańcy Kentukii
- jeden Kentukianin lub Kentukijczyk, dwaj Kentukianie lub Kentukijczycy,
pięciu Kentukian lub Kentukijczyków; pani Kentukianka lub Kentukijka
(pod. Latakijka), przymiotnik kentukiański lub kentukijski (pod. latakijski),
albo jeden Kentuk, dwaj Kentucy lub Kentukowie, pięciu Kentuków;
pani Kentuczka, przymiotnik kentucki.
Rzeka Kentucky
to po polsku raczej Kentuka (Kentuce, Kentuki, Kentuką).
Maine (ME).
Można przyjąć nazwę Maina wymawianą
podobnie jak słowo Ukraina, czyli [ma-ina].
Inne języki - Majno
(esperanto), Cenomannica (łacina), Meinas (litewski), Mena (łotewski), Men
(kilka cyrylickich języków).
Mieszkańcy Mainy
- jeden Main, dwaj Maini (pod. Ukraini, Rumuni) albo Mainowie, pięciu Mainów; pani Mainka,
przymiotnik maiński.
Maryland (MD).
Wiele obcych nazw geograficznych o formie -land
grawituje w naszym języku ku -landia
(Finland/Finlandia), zatem po polsku
Marylandia [marylandja].
Inne języki - Merilandas
(litewski), Marilandia (łacina).
Mieszkańcy Marylandii
- jeden Maryland lub Marylandczyk, dwaj Marylandzi albo Marylandowie
lub Marylandczycy, pięciu Marylandów lub Marylandczyków; pani Marylandka,
przymiotnik marylandzki.
Massachusetts (MA).
Redukując zdwojenia można zaproponować nazwę Masaczuseta.
Inne języki - Makakukeka
(hawajski), Masaĉuseco (esperanto), Massachusetta lub Massachuseta albo Massaciusseta
(łacina), Masačusetsas (litewski), Masačūsetsa (łotewski), Mas(s)aczusets (kilka cyrylickich
języków).
Mieszkańcy Masaczusety
- jeden Masaczusetianin (pod. Koryntianin) lub Masaczuset(yj)czyk (pod. Dżibut(yj)czyk),
dwaj Masaczusetianie, pięciu Masaczusetian(ów); pani Masaczusetianka lub Masaczuset(yj)ka, przymiotnik masaczusetiański lub masaczusetyjski (pod. dżibutyjski) albo jeden Masaczuset, dwaj Masaczuseci, pięciu Masaczusetów;
pani Masaczusetka, przymiotnik masaczusecki (pod. Kalkuta – kalkucki, Dżibuti
- dżibucki).
Michigan (MI).
Pomimo oryginalnej fonetycznej formy [szi]
można zaproponować formę Michigania
wymawianą podobnie jak w wyrazach chinina
oraz Chiny.
Inne języki - Mikikana
(hawajski), Michigania (łacina), Miĉigano lub Miŝigano esperanto, Mičiganas
(litewski), Mičigana (łotewski); Micz(i/y)gen (kilka cyrylickich
języków).
Mieszkańcy Michiganii
– jeden Michiganin lub Michigańczyk, dwaj Michiganie lub Michigańczycy,
pięciu Michiganów lub Michigańczyków albo jeden Michigan, dwaj Michigani, pięciu Michigan(ów);
pani Michiganka, przymiotnik michigański.
Minnesota (MN). Po
zredukowaniu zdwojenia otrzymujemy nazwę Minesota
i tak ją wymawiamy.
Inne języki - Minesota
(litewski i łotewski oraz kilka cyrylickich języków).
Mieszkańcy Minesoty
- jeden Minesot (pod. Wizygot) lub Minesotczyk, dwaj Minesoci
(pod. Wizygoci) albo Minesotowie lub Minesotczycy, pięciu Minesotów
(pod. Wizygotów) lub Minesotczyków; pani Minesotka (pod. Wizygotka), przymiotnik minesocki
(pod. wizygocki).
Mississippi (MS). Obecnie obowiązuje dość dziwna polska nazwa Missisipi (z trzech zdwojeń
pozostawiono jedno). Redukując owo zdwojenie oraz zastępując nienaturalną parę si na sy, proponuje się polską nazwę Misysypia
[misysypja].
Inne języki – Mikikipi
(hawajski), Mississippia (łacina), Misisipio (esperanto), Misisipė (litewski), Misisipi (łotewski oraz kilka
cyrylicznych języków).
Mieszkańcy Misysypii
– jeden Misysypianin lub Misysypczyk, dwaj Misysypianie lub Misysypczycy,
pięciu Misysypian (pod. Mołdawian, Połabian) lub Misysypczyków;
pani Misysypianka lub Misysypka, przymiotnik misysypiański albo jeden Misysyp, dwaj Misysypi lub Misysypowie,
pięciu Misysypów; pani Misysypka, przymiotnik misysypski.
Missouri (MO). Po
redukcji zdwojenia i odwołując się do podobieństwa fonetycznego, należy zaproponować
nazwę Mizuria [mizurja].
Inne języki - Missuria
(łacina), Misurio (esperanto), Misūris (litewski), Misūri (łotewski).
Mieszkańcy Mizurii
- jeden Mizur lub Mizurczyk, dwaj Mizurzy albo Mizurowie
lub Mizurczycy, pięciu Mizurów lub Mizurczyków; pani Mizurka,
przymiotnik mizurski.
Rzeka Missouri
- Mizura (Mizurze, Mizury, Mizurą).
New
Hampshire (NH). Ponieważ shire
oznacza hrabstwo, można zaryzykować
ustalenie polskiej nazwy Nowa Hampia
wymawianej podobnie do wyrazu Olimpia,
czyli [hampja].
Inne języki - Nova
Hantonia lub Nova Hantescira
(łacina), Naujasis Hampšyras
(litewski), Ņūhempšīra (łotewski).
Mieszkańcy Nowej
Hampii - jeden Nowohampianin lub
Nowohampijczyk, dwaj Nowohampianie lub Nowohampijczycy, pięciu Nowohampianów
lub Nowohampijczyków; pani Nowohampianka lub Nowohampijka (pod. Szerpijka),
przymiotnik nowohampiański lub nowohampijski (pod. szerpijski) albo jeden Nowohamp(a) (pod. Szerpa), dwaj Nowohampi
albo Nowohampowie (pod. Szerpowie), pięciu Nowohampów; pani Nowohampka,
przymiotnik nowohampski.
Ponieważ ustalono (raczej niefortunną) polską nazwę
amerykańskiej rasy kur niuhempszyr,
przeto można by skorzystać z tego wzorca i przyjąć nazwę Niuhempszyria.
Zatem mieszkańcy Niuhempszyrii
- jeden Niuhempszyr lub Niuhempszyrczyk, dwaj Niuhempszyrzy albo Niuhempszyrowie lub Niuhempszyrczycy,
pięciu Niuhempszyrów lub Niuhempszyrczyków; pani Niuhempszyrka, przymiotnik niuhempszyrski.
New Jersey (NJ).
Polska nazwa tkaniny oraz rasa bydła – dżersej
(od wyspy Jersey). Podobne pary słów
– jazz/dżez oraz jeans/dżinsy, zatem można przyjąć nazwę
Nowy Dżersej i tak też wymawiać.
Inne języki - Nova
Caesarea (łacina), Naujasis Džersis
(litewski), Ņūdžersija (łotewski).
Mieszkańcy Nowego
Dżerseju – jeden Nowodżersej lub
Nowodżersejczyk, dwaj Nowodżerseje albo Nowodżersejowie lub Nowodżersejczycy,
pięciu Nowodżersejów lub Nowodżersejczyków; pani Nowodżersejka, przymiotnik nowodżersejski.
Można także rozważyć nazwę Nowa Dżersja. Wówczas mieszkańcy Nowej Dżersji - jeden Nowodżers
(pod. Pers) lub Nowodżersjanin, dwaj Nowodżersi
albo Nowodżersowie lub Nowodżersjanie, pięciu Nowodżersów lub Nowodżersjan(ów); pani Nowodżersjanka,
przymiotnik nowodżersjański lub nowodżerski.
Ohio (OH).
Polskie i angielskie słowa wymawiane są odmiennie, mimo identycznej pisowni,
np. ocean. Można zaproponować polską
deklinowaną nazwę Ohia o wymowie [ohja].
Inne języki - Ohium
(łacina), Ohio (esperanto), Ohajas (litewski), Ohaio (łotewski), Ochajo
lub Ogajo (kilka cyrylickich
języków).
Mieszkańcy Ohii
- jeden Ohianin lub Ohijczyk, dwaj Ohianie lub Ohijczycy,
pięciu Ohian(ów) lub Ohijczyków; pani Ohianka lub Ohijka,
przymiotnik ohiański lub ohijski albo jeden Oh(a), dwaj Oże i Osze albo Ohowie, pięciu Ohów;
pani Ożka i Oszka, przymiotnik oski.
Rzeka Ohio
po polsku mogłaby mieć nazwę Oha (Oże i Osze, Ohy, Ohą).
Rhode Island (RI).
Rugując nieme h oraz pomijając drugi
człon, proponuje się nazwę Rodia,
którą należy wymawiać jak nazwę starożytnej krainy Lidia, czyli [rodja].
Inne języki - Rodailenda
(łotewski), Rhodensis Insula
(łacina).
Mieszkańcy Rodii
- jeden Rodianin lub Rodyjczyk (pod. Lidyjczyk), dwaj Rodianie
lub Rodyjczycy (pod. Lidyjczycy), pięciu Rodian (pod. Indian) lub Rodyjczyków
(pod. Lidyjczyków); pani Rodianka lub Rodyjka (pod. Lidyjka),
przymiotnik rodiański lub rodyjski (pod. lidyjski) albo jeden Rod,
dwaj Rodzi lub Rodowie, pięciu Rodów,
pani Rodka, przymiotnik rodzki.
Skoro istnieje rasa kur, która jest symbolem stanu Rhode Island i ma (dość niefortunną)
nazwę rodajlend, przeto można by
ustalić mniej elegancką nazwę Rodajlendia,
zaś mieszkańcy Rodajlendii - jeden Rodajlend lub Rodajlendczyk, dwaj Rodajlendzi
lub Rodajlendczycy, pięciu Rodajlendów lub Rodajlendczyków; pani Rodajlendka,
przymiotnik rodajlendzki.
Ponieważ znane są spolszczenia nowofundland, Nowofundlandczyk,
Grenlandia, przeto można by ustalić
nazwę Rodlandia, zaś mieszkańcy Rodlandii - jeden Rodland lub Rodlandczyk,
dwaj Rodlandzi lub Rodlandczycy, pięciu Rodlandów lub Rodlandczyków; pani Rodlandka,
przymiotnik rodlandzki.
Tennessee (TN). Po redukcji zdwojeń można zaproponować polską
nazwę Tenesja (pod. Hesja, Rosja) i tak ją należałoby wymawiać.
Inne języki - Tenesio
(esperanto), Tennesia (łacina), Tenesī (łotewski), Tenesi (kilka cyrylickich języków).
Mieszkańcy Tenesji
– jeden Tenesjanin lub Tenesyjczyk, dwaj Tenesjanie lub Tenesyjczycy,
pięciu Tenesjan lub Tenesyjczyków; pani Tenesjanka lub Tenesyjka, przymiotnik tenesjański
lub tenesyjski albo jeden Tenes, dwaj Tenesi lub Tenesowie,
pięciu Tenesów; pani Teneska, przymiotnik teneski.
Rzeka Tennessee
to po polsku raczej Tenesa (Tenesie, Tenesy, Tenesą).
Utah (UT).
Znamy szereg polskich słów, które czytamy [ut-],
choć Anglosasi czytają [ju-] – utensylia/utensils, utylitarny/utilitarian, utopijny/Utopian. Polskie nazwy
geograficzne Uganda, Ukraina, Ural w języku angielskim także czytane są [ju-]. Mogą być kłopoty z h,
której rdzenni mieszkańcy nie wymawiają, ale można zaproponować polską nazwę Utahia [utahja].
Inne języki - Uta
(łacina), Utaho (esperanto), Juta (litewski oraz kilka cyrylicznych
języków), Jūta (łotewski).
Mieszkańcy Utahii
– jeden Utahianin i Utażjanin lub Utahijczyk, dwaj Utahianie
i Utażjanie lub Utahijczycy, pięciu Utahian(ów)
i Utażjan(ów) lub Utahijczyków; pani Utahianka i Utażjanka,
przymiotnik utahiański i utażjański lub utahijski albo jeden Utah,
dwaj Utaże i Utasze lub Utahowie,
pięciu Utahów; pani Utażka i Utaszka, przymiotnik utaski.
Albo wzorem nazwy Sapieha
– Utaha. Mieszkańcy Utahy - jeden Utahanin i Utażanin
(pod. hażanin, ryżanin) lub Utahańczyk
(pod. dauhańczyk), dwaj Utahanie i Utażanie lub Utahańczycy,
pięciu Utahan i Utażan lub Utahańczyków;
pani Utahanka (pod. dauhanka) i Utażanka (pod. hażanka, ryżanka), przymiotnik utahański (pod. dauhański) i utażański
albo jeden Utah(a), dwaj Utaże i Utasze albo Utahowie,
pięciu Utahów; pani Utażka i Utaszka, przymiotnik utaski.
Okazuje się, że Indianie (od nazwy których przyjęto
nazwę tego stanu) to Jutowie, więc
aby być konsekwentnym, należałoby ten stan spolszczyć jako Jutia. Wówczas mieszkańcy Jutii
– jeden Jut(a) (pod. Aleuta), dwaj Juci (pod. Aleuci) albo Jutowie, pięciu Jutów (pod. Aleutów);
pani Jutka (pod. Aleutka), przymiotnik jucki (pod. aleucki).
Wisconsin (WI). We
wszystkich tradycyjnie spolszczonych geograficznych angielskojęzycznych nazwach
litera w [ł] przechodzi w literę w [w],
zatem można uznać nazwę Wiskonsynia
za przyjazną polską nazwę i wymawiać [wiskonsyńja].
Inne języki – Viskonsino
(esperanto), Visconsinia (łacina), Viskonsina (łotewski), Wi- [wi-] (kilka cyrylickich języków).
Mieszkańcy Wiskonsynii
– jeden Wiskonsynianin lub Wiskonsyńczyk, dwaj Wiskonsynianie lub Wiskonsyńczycy, pięciu Wiskonsynian
lub Wiskonsyńczyków; pani Wiskonsynianka lub Wiskonsynka, przymiotnik wiskonsyniański
lub wiskonsyński albo jeden Wiskonsyn (pod. asasyn), dwaj Wiskonsyni
(pod. asasyni), pięciu Wiskonsynów (pod. asasynów); pani Wiskonsynka
(pod. Abisynka), przymiotnik wiskonsyński (pod. abisyński).
Wyoming (WY).
Można zaproponować polską nazwę Wyomingia
(pod. Lotaryngia).
Inne języki – Vajomingo
(esperanto), Vyomina (łacina), Waiomina (hawajski), Vaiominga (łotewski), W- [w-] (kilka cyrylicznych języków).
Mieszkańcy Wyomingii
– jeden Wyomingianin (pod. pelagianin) lub Wyomingijczyk, dwaj Wyomingianie
(pod. pelagianie) lub Wyomingijczycy, pięciu Wyomingian (pod. pelagian) lub Wyomingijczyków;
pani Wyomingianka lub Wyomingijka, przymiotnik wyomingiański lub wyomingijski albo jeden Wyoming,
dwaj Wyomindzy albo Wyomingowie, pięciu Wyomingów; pani Wyominka (pod. Lotarynka),
przymiotnik wyomiński (pod. lotaryński).
Po powyższych rozważaniach należy rozważyć przyjęcie do polszczyzny zaproponowanych wyrazów
jako nazw stanów, ich mieszkańców
oraz przymiotników
związanych ze Stanami Zjednoczonymi.
Z poważaniem
Mirosław Naleziński
PS1 Pasmo górskie
we wschodniej Ameryce Północnej to The
Appalachian Mountains, nazywane po polsku Appalachy, a powinno być Apalachy,
wszak The Antilles - Antyle, The Apennines - Apeniny, Assyria - Asyria, Brittany - Bretania, The
Cordillera Mountains - Kordyliery, The
Dardanelles - Dardanele, Greenland -
Grenlandia, The Hawaii - Hawaje,
Andorra - Andora, The Peloponnese - Peloponez, Pennsylvania - Pensylwania, The Phillipines - Filipiny, zwłaszcza
że w wielu językach (np. białoruski, chorwacki, esperanto, estoński,
hiszpański, litewski, łotewski, portugalski, rumuński, turecki) owo pasmo
górskie w nazwie zawiera jedną literą P.
Ludzie zamieszkujący Apalachy (pod. Włochy) to – jeden Apalach (pod. Włoch),
dwaj Apalasi (pod. Włosi), pięciu Apalachów (pod. Włochów);
pani Apalaszka (pod. Włoszka), przymiotnik apalaski (pod. włoski).
PS2 Nazwa miasta Houston pochodzi od prezydenta Teksasu,
gen. Sama Houstona (1793 – 1863). Gdyby ten polityk był równie popularny, co Washington, to zarówno jego nazwisko
byłoby spolszczone (Hiuston, do Hiustona), jak również nazwa miasta
(Hiuston, do Hiustonu). Należałoby spolszczyć nazwę tego miasta właśnie jako Hiuston (i odmieniać), zatem mieszkańcy
Hiustonu (nazwy miejscowości powinny
być także od wielkich liter) – jeden Hiuston
lub Hiustończyk, dwaj Hiustoni lub Hiustończycy, pięciu Hiustonów
lub Hiustończyków; pani Hiustonka, przymiotnik hiustoński.