MN 31fm Słownik wyrazów obcych F-M

                                                Gdynia, 28 sierpnia 2002

Słownik wyrazów obcych

F-M

MN 31fm

Rada  Języka  Polskiego

Wydział  I  PAN

Z zainteresowaniem nabyłem renomowany Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem (Władysław Kopaliński, Świat Książki, Warszawa 2000). Niestety, mimo że jest to kolejne wydanie, znaczna liczba usterek (łagodnie rzecz ujmując) jest niepokojąca. Poniżej pozwalam sobie na załączenie listy błędów. Mniemam, że następne wydania będą zawierały mniej błędów, a definicje będą bardziej jednoznaczne.

I tak -

fanon – strój papieski [...], noszony, gdy papież odprawia mszę pontyfikalną

MN – nieelegancka składnia, raczej noszony podczas odprawiania mszy pontyfikalnej

fas - handl. (klauzula w umowie, oznaczająca, że) sprzedający ponosi koszty dostawy towaru na nabrzeże w porcie załadowania, wzdłuż burty statku

MN – zbędny nawias; niepotrzebne w umowie (oczywistość); jeśli dostawa, to załadunek, wszak nie może być dostawa towaru na nabrzeże portu wyładowania; wzdłuż (a można w poprzek?); może raczej klauzula oznaczająca, że sprzedający ponosi koszty dostawy towaru na nabrzeże portowe

faul – umyślne przeszkodzenie przeciwnikowi w grze w sposób niezgodny z przepisami

MN – a jeśli przeszkodzenie jest nieumyślne, to nie ma faulu?

favelas – slumsy, dzielnice przybyłej ze wsi nędzy, na peryferiach wielkich miast

MN – jeśli przybyła nielegalnie, to powinna dostać nakaz deportacji, niech wraca skąd przyszła...

faworyt - ulubieniec [...]; sport. zawodnik (a. koń na wyścigach) przewidywany jako zwycięzca

MN – co na to inne zwierzątka...

faworyta – dawn. kochanka władcy, dygnitarza

MN – to wielce niesprawiedliwe, że nauczyciel, chłop pańszczyźniany, filozof, kupiec i polonista nie mogli mieć faworyt...

FBI – skrót od Federal Bureau of Investigation (Federalny Urząd Śledczy) USA, utworzony w 1908 r.

MN – nie ma hasła... USA

fermeture annuelle – zamknięcie doroczne (sklepu itp. na cały miesiąc, zazw. sierpień, połączone z urlopem wszystkich pracowników naraz) we Francji.

MN – raczej doroczne zamknięcie; czyżby w przeciwieństwie do wszystkich pracowników z osobna...

feruła – instrument (jak pręt, rózga, liniał) używany, zwł. dawn. do karania dzieci...

MN – możliwe, że pałka, szubienica, gilotyna są instrumentami wymiaru sprawiedliwości, zaś łopata, młot, miotła i komputer są instrumentami pracy...

festina linte – łac. śpiesz się powoli

MN – bardziej elegancko spiesz się...

fiasko – niepowodzenie, nieudanie się czego, krach, klapa.

MN – raczej nieudanie się czegoś; lepiej pominąć całe to określenie (pozostałe trzy synonimy zupełnie dobrze wyjaśniają problem)

filantrop – dobroczyńca, [...], uprawiający filantropię...

MN – różne rzeczy można uprawiać (ziemię, miłość, niecny proceder), ale żeby i to...

filet – koronka siatkowa [...]; płat mięsa a. ryby oczyszczony z kości a. ości; potrawa z takiego mięsa (takiej ryby)

MN – może być mięso ssaka, gada, płaza i ptaka, zaś ryba nie ma mięsa?; są zwierzęta, ryby i ptaki - stanowisko naukowe czy kucharskie?

Filippi – w objaśnieniu: Brutus, pobity przez Antoniusza pod F., zginął rzuciwszy się na obnażony miecz

MN – nieznane są przypadki śmierci w następstwie rzutu na przyodziany miecz; może także zginąć od postrzału z nabitej broni palnej?

finta – fortel, podstęp, [...], trick...

MN – po polsku trik

FIVETE – [...] i przeniesienie zarodka (z probówki do organizmu matki)

MN – raczej przyszłej matki; w chwili przenoszenia jeszcze nie jest matką...

fligeladiutant – dawn. przyboczny ad-iutant...

MN – niewłaściwe przeniesienie do następnego wiersza

frykas – brak hasła

funt – [...] waluta W. Brytanii, Irlandii, Cypru, Libanu, Syrii, Egiptu

MN – zapomniano o Malcie i Sudanie

furorę robić – odnosić wielki sukces...

MN – błędna składnia: furora powinna być w mianowniku; patrz nieopodal gafa – nietakt (nie gafę popełnić); idiomy powinny być w dalszej części wyjaśnienia

futbolista – piłkarz.

MN – raczej piłkarz nożny, wszak może być piłkarz ręczny (...hendbolista).

gadget – przyrząd, urządzenie...

MN – po polsku gadżet (nieopodal jest forhend a nie forehand)

galernik – skazaniec odbywający karę jako wioślarz na galerze.

MN – brak określenia skazany na galery

gang – (amerykańska) banda, szajka bandytów, mafia...

MN – określenie w nawiasie niepotrzebnie zawęża obszar zjawiska; wystarczy szajka (po co bandytów, chyba że są znane szajki filatelistów i gospodyń domowych...)

gazeta - brak hasła

geep – w wyjaśnieniu: zwierzę utworzone po raz pierwszy przez zoologów  w Cambridge w 1984 r.

MN – można mieć wątpliwości, czy można utworzyć zwierzę...

genua – trójkątny, przedni, b. wypukły żagiel...

MN – brak wyjaśnienia pochodzenia nazwy (prawdopodobnie od miasta, które we Włoszech zwie się... Genova)

gepard – drapieżny ssak, najszybszy z rodziny kotów, o wysokich nogach...

MN – raczej o długich nogach albo długonogi ssak...

gestia – w wyrażeniu: w (czyjejś) gestii...

MN – niefortunna kolejność (wyjaśnienie powinno być tuż po haśle), zaś ewentualne zwroty należy umieścić w dalszej części tekstu

ghostwriter - osoba pisząca teksty (zwł. przemówień) dla innej osoby, występującej jako ich mniemany autor

MN – raczej domniemany

gigolo – fordanser, płatny partner do tańca w nocnych lokalach...

MN – brak polskiej nazwy żigolo

globalny – ogólny, ca-łkowity...

MN – niewłaściwe przeniesienie do następnego wiersza

globalizacja – brak hasła

MN – jest natomiast hasło global village (światowa wioska); możemy się domyślać, że jest to współczesny internacjonalizm (pewien słownik wyjaśnia to ostatnie słowo - dążenie do równouprawnienia, współpracy i przyjaźni wszystkich narodów, zaś według innego słownika - idea współpracy między narodami dla ich wspólnego dobra)

gmerk – [...] znak osobisty i rodzinny polskich mieszczan (i chłopów)...

MN – zbędny nawias

Golgota – męka, męczeństwo; cierpienie moralne

MN – raczej (ogólnie) golgota; wszak eldorado

gotyk – styl w europ. sztukach plast., panujący od połowy XII do XV w.

MN – jeśli architekturę podciągnąć pod sztuki plastyczne...

granaderos – w Meksyku, oddziały policji sformowane na sposób wojsk., przeznaczone do uśmierzania rozruchów

MN – jakich rozruchów?; rozruchy generatorów w elektrowniach, rozruchy pieców hutniczych, zapewne rozruchów (protestów) społecznych...

grande amoureuse – wielka miłośnica

MN – czyżby jakaś rybka akwariowa (np. pielęgnica)...

Grand Tour - w objaśnieniu: podróż [...]; tzw. od czasu, gdy 17-letni naturalny syn [...] rozpoczął w 1737 r. trzyletnią podróż po kontynencie (europ.), która spowodowała słynną serię listów ojca do syna

MN – raczej zwany tak od czasu; o naturalnych dzieciach dzisiaj piszemy w inny sposób; typowo brytyjski punkt widzenia – kontynent = Europa; jak trzyletnia podróż może spowodować słynną serię listów (wyjazd Marii Skłodowskiej spowodował odkrycie dwóch pierwiastków; podróż słynnego statku spowodowała jego zatonięcie; start z Ziemi spowodował wylądowanie na Księżycu)...

graves amicitiae principum -  złowieszcza przyjaźń książąt; odprężenie kończące się awanturą, zimną a. gorącą wojną itd.

MN – jest wojna i zimna wojna (II gorąca wojna światowa?) także lody i ciepłe lody, cóż jeszcze może się kryć pod tajemniczym skrótem itd.

grill – piekarnik, rożen elektryczny...

MN – zdecydowanie gryl i grylować (bryl/brylować, dryl/drylować) albo zwyczajnie ruszt

gutturalne spółgłoski – „gardłowe”, istniejące np. w jęz. semickich...

MN – raczej guturalne; powinno być guturalny jako hasło podstawowe, zaś przykłady (spółgłoski) w dalszej części wyjaśnienia

hacker – hobbysta komputerowy, ekspert (często domorosły) w sprawach systemów operacyjnych...

MN - hokej (nie hockey), dżokej, (nie jockey), zatem haker

Hampelmann – niemiecki pajac(yk), lalka dziecięca.

MN – jednak od małej litery, zwłaszcza że nieopodal – hamer (hutniczy piec; nie Hammer), halifaksy (łyżwy kanadyjskie; nie Halifaxy), hawana (tytoń), hakata (nacjonalistyczna organizacja) oraz hamburger; czyżby lalka dziecięca dla odróżnienia od szerokiej gamy lalek dla dorosłych?

handicap w objaśnieniu: ang. [...] han ‘ręka’; in ‘w’; cap ‘czapka’

MN – ręka, to jednak hand...

Herkules – siłacz, atleta, mocarz, osiłek.

MN – ponieważ nie idzie o syna Zeusa i Alkmeny, przeto herkules, podobnie atlas, judasz, kabul

Herod – ciemięzca, gnębiciel, okrutny despota, tyran, potwór, kat.

MN – ponieważ nie chodzi o króla Judei, wystarczy herod; podobnie
herod-baba oraz holender (figura jazdy na łyżwach)

hibaci – koszyk metalowy na węgiel drzewny służący tradycyjnie do dogrzewania pomieszczeń w domu japońskim

MN – raczej metalowy koszyk oraz w japońskim domu; czy Japończycy w podobnym słowniku mogą znaleźć nazwy polskich tradycyjnych urządzeń (do)grzewczych...

hillbilly – [...] współczesna muz. naśladująca styl lud. a. styl cowboyów Zachodu

MN – raczej kowbojów

hipermarket – olbrzymi supermarket, położony zazw. za miastem

MN – zależy skąd patrzymy; zapewne Słownik był pisany przez mieszczan, zatem istotnie za miastem, ale dla mieszkańców wsi, to jednak... przed miastem (teoria względności)

hipoksja – stan fizjologiczny organizmu wywołany obniżeniem zawartości tlenu w powietrzu atmosferycznym

MN – niezręczność typu akwen wodny; dzieci, idźcie na powietrze atmosferyczne! albo zalecamy więcej ruchu na powietrzu atmosferycznym!

histereza – ekon. sytuacja, gdy długotrwałe i pokaźne bezrobocie nie wpływa na obniżenie się poziomu płac

MN – brak znaczenia technicznego

homologacja – sankcja, zatwierdzenie, orzeczenie o zdatności sprzętu, zwł. połączone z próbą działania prototypu, gł. w lotnictwie, sporcie samochodowym, narciarstwie

MN – bardziej w przemyśle samochodowym niźli w sporcie oraz oczywiście w łączności (telefony)

hostess – zob. stewardessa

MN – brak bardziej znanej formy hostessa, raczej stewardesa i hostesa (czytane według polskich zasad językowych)

hostia – opłatek z mąki pszennej, używany przy mszy (od poł. XII w.)...

MN – zbędny przecinek oraz raczej podczas mszy; ponadto niezbyt fortunne używany

huan – waluta Korei Płd. (= 100 dzon)

MN – Mała Encyklopedia PWN (1995) podaje won = 100 chon, podobnie Webster (1990); raczej dzonów

iberyjski – dotyczący Półwyspu Pirenejskiego a. jego mieszkańców (Hiszpanów, Portugalczyków, Basków) i in.

MN – niepotrzebnie wymieniono nazwy mieszkańców, zwłaszcza że nie wszystkich; zamknięcie nawiasu powinno nastąpić po i in.

iluminator – świetlik, bulaj, okrągłe okienko wodoszczelne w burcie a. nadbudówkach statku...

MN – raczej okrągłe wodoszczelne okienko oraz (brak konsekwencji) w burcie a. nadbudówce lub w burtach a. nadbudówkach...

imam – duchowny przy meczecie...

MN – a cóż on robi przy tym meczecie (jakieś kłopoty z dostaniem się do

środka?)

inauguracja – (uroczyste) otwarcie, zapoczątkowanie, rozpoczęcie czego

MN – raczej czegoś, zwłaszcza że nieopodal jest hasło informacja - ... zakomunikowanie o czymś (nie o czym)...

indukcja – empiryczna metoda badań...; elektromagnetyczna...

MN – brak hasła indukcja matematyczna

inżektor – smoczek przy ko-tłach parowych...

MN – niewłaściwy podział słowa, raczej kot-łach

inklinacja – skłonność, upodobanie; sympatia, pociąg do kogo...

MN – raczej pociąg do kogoś, zwłaszcza że nieopodal jest hasło inkorporacja – włączenie do jakiejś całości (nie do jakiej)

Internet – sieć komputerowa łącząca większość ośrodków akademickich świata oraz miliony prywatnych użytkowników, pozwalająca na niczym nie skrępowaną wymianę informacji, danych i korespondencji wszystkich jej użytkowników. Żywiołowo się rozwijająca sieć tworzy (zapotrzebowanie na) nowe usługi, bez niej nie do pomyślenia. W sieci Internet potężnieje góra danych, które chociaż powszechnie dostępne dla jej użytkowników, są jednak coraz trudniejsze do odnalezienia i zidentyfikowania

MN – przesada z tym niczym oraz raczej nieskrępowaną (wątek do pominięcia); ładniej rozwijająca się; infantylizmy (określenia nawet poprawne, ale nie nadające się do zastosowania w encyklopedycznych wydawnictwach) – miliony prywatnych (rodzaj własności jest bez znaczenia) użytkowników (w podobnym stylu państwo – obszar zamieszkiwany przez miliony mieszkańców), bez niej nie do pomyślenia, potężnieje góra danych (nazbyt emocjonalny opis, niemal czujemy trudności z ogarnięciem istoty Internetu oraz jak potężnieje owa góra...); bodaj najbardziej egzaltowana definicja Słownika...

Irish wolfhound – największy ze wszystkich psów ogar używany w Irlandii b. długo do polowania na wilki i łosie irl.

MN – raczej ogar, największy ze wszystkich psów (największy na świecie, czy w Irlandii?); infantylizm b. długo (cóż to znaczy?); trudno byłoby mu polować na tej wyspie na nieirlandzkie stworzenia...

ius personarum – prawo osób będących w specjalnych stosunkach ze sobą (rodzice i dzieci, mąż i żona, opiekun i pupil) a. osób niepełnosprawnych (cudzoziemców, nieletnich, niewolników, chorych umysłowo)

MN – cóż to za specjalne stosunki oraz pupil (Słownik podaje  ulubieniec, faworyt; żart. wychowanek, podopieczny); w nawiasie oryginalnie określono osoby niepełnosprawne...

Iros – żebrak, włóczęga, nędzarz.

MN – ponieważ nie idzie o postać z Odysei, przeto wystarczy iros, wszak nieopodal są hasła: gaus - jednostka indukcji magnetycznej oraz gawrosz - urwis od imienia łobuziaka z powieści Hugo Nędznicy

irytacja – brak hasła, choć jest irygacja i iryzacja...

jaguar – duży drapieżnik z rodziny kotów o sierści cętkowanej, „lampart amerykański”...

MN – dlaczego w cudzysłowie?

Jehowy świadkowie – sekta [...] przeciwna zorganizowanej religii, światu businessu i państwu

MN – to chyba żart, zdecydowanie biznesu.

je-m’en-foutisme – tumiwisizm...

MN – czyżby było to już oficjalne określenie kompletnej obojętności?; w encyklopediach i słownikach powinno być stosowane oficjalne słownictwo...

jen – waluta japońska (=100 sen)

MN – raczej senów (przecież nie... snów).

jezuityzm – obłuda; przewrotność, perfidia, makiawelizm

MN – co na to jezuici?

jodlować – śpiewać przechodząc nagle od tonów piersiowych do falsetu i odwrotnie...

MN – brak jodłować

jo-jo – prastara zabawa...

MN – brak w znaczeniu efektu występującego podczas odchudzania...

jötunn – olbrzym, pramieszkaniec ziemi zaludniający...

MN – raczej Ziemi, zwłaszcza że nieopodal jest hasło jonosfera – ogólna nazwa zjonizowanych warstw atmosfery powyżej 65 km nad powierzchnią Ziemi; (dinozaury zamieszkiwały Ziemię czy ziemię?)

juan – waluta Chin (= 100 fen)

MN – raczej fenów

kabel – izolowany przewód...

MN – nie ma wzmianki o jednostce długości (1/10 mili morskiej)

kabriolet – samochód z nasuwaną budą...

MN – buda zwykle kojarzy się z tandetą...(może i winda jest suwaną budą na linach?); zapewne zapomniano uwspółcześnić dawne określenie...

kachetyjskie wina – gatunki win hodowanych w winnicach u podnóża Gór Kachetyjskich (odgałęzienia Wielkiego Kaukazu) w Gruzji

MN – można hodować zwierzęta, wirusy, ale wina?; odgałęzienia linii, dróg, rzek, ale gór?

kafar – urządzenie do wbijania w grunt pali fundamentowych: za pomocą wciągarki podnosi się blok żeliwny [...] do 20 razy na minutę

MN – raczej podnoszony jest; zbędne ograniczenie częstotliwości (jeśli 25 razy na minutę, to nie kafar?)

kalafonia – obszerny opis, ale brak wzmianki o lutowaniu

Kanaaan – zob. Chanaan

MN – nazbyt wiele a...

kapa – narzuta na tapczan [...]; czerwona płachta używana do drażnienia byka przez kapeadorów na Corridzie...

MN – od wielkiej litery?

karnawał – okres zimowych balów...

MN – istnieją kraje, w których nie ma wówczas zimy (Brazylia słynie z zimowych balów...); autorzy mieszkają zapewne na północnej półkuli

Kasandra – złowróżbna prorokini, zwiastunka nieszczęścia, katastrofy

MN – jeśli jakakolwiek, to kasandra, wszak nieopodal jest katamita (nie Catamitus)

kawalkada – grupa jeźdźców, orszak konny; towarzyska przejażdżka konna.

MN – obecnie także w znaczeniu grupa pojazdów, również z konikami, ale mechanicznymi...

kawitacja - ... nadżeranie powierzchni elementów maszyn

MN – raczej uszkodzenie, niszczenie...

Kelvina skala – bezwzględna skala temperatury termodynamicznej...

MN – nie wspomniano o jednostce temperatury w układzie SI (kelwin), choć umieszczono podobne hasła, m.in. – dżul i niuton

kenozoik – era kenozoiczna, najmłodsza w dziejach Ziemi, trwająca do dziś...

MN – miejmy nadzieję, że jutro także?

kiat – waluta birmańska (=100 pajsa) od 1952 r.

MN – jeśli jedna pajsa, to jednak pajs, (ang. 1 kyat = 100 pyas)

kimono – japoński strój tradycyjny: długa, luźna szata o szerokich, nie wszywanych rękawach...

MN – raczej niewszywanych

kina – waluta papuaskiej Nowej Gwinei (niepodległej od 1975 r.).

MN – brak odpowiednika groszy (ang. 1 kina = 100 toca); może Papuaska Nowa Gwinea?

kingston – zawór w podwodnej części kadłuba, służący, w razie potrzeby, do wpuszczenia wody zaburtowej do wnętrza statku

MN – cokolwiek służy, to w razie potrzeby (samochód - pojazd służący, w razie potrzeby, do przemieszczania osób i towarów), do wykreślenia...

kip – waluta Laosu (= 100 at) od 1955 r.

MN – raczej atów

kiwi – nieloty, nowozelandzkie ptaki wielkości kury, nie mające lotek...

MN – jednak niemające; zapomniano o owocach...

klif – zob. faleza; z ang. clif

MN - powinno być cliff

kluza – nozdrzyna cumowa, nozdrze kotwiczne...

MN – oryginalne polskie nazwy, których nikt bodaj nie zna...

Knesset – jednoizbowy parlament Izraela

MN – po polsku Kneset, wszak nie amerykański Congress

kobo – jednostka monetarna Nigerii, 1/100 naira

MN – jeśli jedna naira, to raczej nairy

kojot, kujot – wilk prerii Ameryki Płn. i Śr.

MN – i owszem, niektóre słowniki podają także drugą formę, ale kto to słyszał...

kolizaja – zob. kolidować

MN - zapewne miało być kolizja

kometa – brak hasła

kompaktowa płyta – mała (średnica 20 cm) srebrzysta pyta laserofonowa zapisana jednostronnie zawierająca do 60 minut nagrania cyfrowego; impulsy świetlne przetwarzane są na kod cyfrowy a. strumień liczb z kolei na dźwięk

MN – raczej płyta; zbędne infantylne z kolei; brak hasła kompakt (kilka znaczeń)

kondensacja – zagęszczenie, stężenie czego...

MN – raczej czegoś, zwłaszcza że poniżej jest hasło kondolencje – wyrazy współczucia składane komuś (nie komu)

kontroler - brak hasła

konwerter – przystawka do odbiornika RTV, umożliwiająca odbiór sygnałów w zakresach częstotliwości nie objętych przez odbiornik

MN – raczej rtv i to w języku potocznym albo specjalistycznym (w słownikach niepożądane słowo); zbędny przecinek; jednak nieobjętych

koral - brak hasła

kril – skorupiaki [...] stanowiące główne pożywienie waleni bezzębnych (...), które pokarm ten scedzają przez rogowe płyty fiszbinów)

MN – raczej kryl, a może nawet kryle, skoro skorupiaki...

krokodyl - brak hasła, choć jest aligator

Krugerrand – południowoafrykańska złota moneta o ciężarze jednej uncji (28,35 g), z popiersiem prezydenta Paula Krugera...

MN – jednak krugerrand, wszak nieopodal podano hasło napoleondor  - złota dwudziestofrankówka bita za czasów Napoleonów I i III (jednak powinno być za czasów Napoleona I i Napoleona III, wszak nie za czasów Janów Pawłów I i II); uncja nie jest jednostką ciężaru, lecz masy, co wyjaśniono w innej części Słownika...

kryptoreklama – brak hasła

kuacza – waluta Zambii i Malawi, wprowadzona w 1969 r.; równa stu tambola (ngui)

MN – według Webstera kwacha = 100 tambala (ngwee); raczej stu tambolom

kukurużnik – mały, powolny dwupłatowy radziecki samolot...

MN – raczej kukuruźnik...

kulisa – jedna z bocznych ścian dekoracji sceny...

MN – brak w popularnym znaczeniu w liczbie mnogiej

kupała – kupałowa noc, dawn. odpowiadający polskiej sobótce obchód letniego przesilenia słonecznego...

MN – raczej w liczbie mnogiej

kuwada – prastary zwyczaj u wielu niecywilizowanych ludów...

MN – można byłoby wymienić wiele dziwnych albo koszmarnych zwyczajów cywilizowanych ludów...; kto ma prawo dzielić ludy na cywilizowane i niecywilizowane?

l’Afrique noire - czarna (tj. nie arabska) Afryka

MN – raczej czarna (tj. niearabska) Afryka albo czarna (nie arabska) Afryka

lama – oswojony jako zwierzę juczne przeżuwacz z rodziny wielbłądów, bez garbu...

MN - nieoswojony ma inną nazwę?

lar - gibbon białoręki...

MN - wcześniej jednak gib(b)on; niekonsekwencja?

leader – przywódca partii, [...] drużyna albo zawodnik na pierwszym miejscu tabeli...

MN – już lider...

leasing – specyficzna forma dzierżawy i najmu dóbr inwestycyjnych trwałego użytku...

MN – a więc dzierżawa (słowniki podają lease – dzierżawa, zatem dla Anglika słowo lease także nie wyjaśnia rodzaju dzierżawy; jak Anglik odróżnia leasing od dzierżawy?); hasło do wykreślenia ze słownika języka polskiego...

lek – waluta albańska (= 100 qintar) od 1947 r.

MN – Webster podaje quintar, zaś Mała Encyklopedia PWN (1995) – qindarka; brak dopełniacza liczby mnogiej?

lempira – waluta Hondurasu (= 100 centavos)

MN – czy to jest polska nazwa waluty w liczbie mnogiej?

leninizm – zob. marksizm(-leninizm). Od nazwiska Lenina

MN – we Wstępie zaznaczono Uważając za niezmiernie mało prawdopodobne, aby ktokolwiek trudził się szukaniem w Słowniku objaśnień takich wyrazów, jak np. (tu wymieniono szereg słów, które pominięto), to jednak nie opuszczono hasła ogólnie znanego...

leprechaun – irlandzki krasnoludek

MN – mam nadzieję, że irlandzcy czytelnicy znajdą w podobnym słowniku hasło krasnoludek – polski leprechaun...

lever – przyjęcie w czasie odbywania rannej toalety...

MN – zbędne odbywania; mniej krwawo porannej...

liman – płytka zatoka morska na płn. wybrzeżach mórz Czarnego i Azowskiego...

MN – raczej Morza Czarnego i Morza Azowskiego (także nie wysp Dziewiczych i Zielonego Przylądka)

limuzyna – (duży, luksusowy) samochód osobowy o dachu nie opuszczanym...

MN – zbędny nawias; raczej o nieopuszczanym dachu (albo
o nieskładanym)

litera – brak hasła

magnes – brak hasła (jest magnez)

martini – coctail złożony z dwóch a. więcej części dżinu i jednej części wytrawnego wermutu...

MN – raczej koktajl, skoro zastosowano wermut (nie vermouth) oraz dżin (ponadto brak konsekwencji – w innym miejscu jest dżyn)

masa – brak hasła

masakra – brak hasła

meander – ornament ciągły [...]; zakole, zakręt wijącej się leniwie rzeki

MN – raczej leniwie wijącej się (poetyka wybiegająca poza encyklo-pedyczną definicję...)

Messalina – rozpustnica

MN – wyjątkowo lapidarne omówienie; dobrze, że nie nadmieniono o rześko wijącej się rozpustnicy; skoro jakakolwiek nierządnica, to jednak mesalina (wszak judasz, magdalenka); ostatnio o takich niewiastach mawia się kobiety wyzwolone, co można uznać za językowe nieporozumienie a nawet za skandal...

metal – brak hasła

mikrobus – mały autobus do przewozu ok. 10-15 osób w ruchu lokalnym

MN – także w połączeniach międzymiastowych i międzynarodowych...

mikroskop – przyrząd (optyczny; elektronowy) do wytwarzania powiększonych obrazów b. małych, niewidzialnych gołym okiem przedmiotów

MN – raczej przecinek; nie jest to wytwarzanie; jednak niewidocznych; może przyrząd pozwalający oglądać przedmioty niewidoczne gołym okiem

milenium zob. millennium

MN – jeśli w Słowniku podane są dwa wyrazy (polski i obcy), to wyjaśnienie powinno być podane przy terminie uznanym za słowo polskie, czyli millennium zob. milenium (przy okazji – milenijny, nie millennijny)

millenaryzm – zob. chiliazm [wiara w milenium, w tysiącletnie panowanie Chrystusa na ziemi przed końcem świata...]

MN – jednak milenaryzm; raczej Ziemi (przywiązanie chłopa do ziemi, ale dinozaury żyły na Ziemi)

Midas – legendarny król Frygii...

MN – jeśli od imienia lub nazwiska został ukuty wyraz pospolity (moneta, zjawisko, określenie osoby; patrz Minerwa), to i owszem – należy omówić takie hasło, ale tu jedynie omówiono mitologiczną postać, co znajdziemy w innych słownikach

milrejs – waluta portugalska (do 1911 r.), por. escudo; waluta brazylijska (do 1942 r.), por. cruzado

MN – nazwa dawnej waluty została przyjaźnie spolszczona, czego nie można powiedzieć o nazwach pozostałych walut...

minaret – wysoka wieża przy meczetach i medresach, z której muezin (dziś już często przez megafon z nagrania magnetofonowego) zwołuje 5 razy dziennie muzułmanów na modlitwę

MN – podane nowinki techniczne świadczą, że Słownik zwykle nadąża za postępem...

Minerwa – kobieta mądra i piękna

MN – w takim znaczeniu jednak minerwa (podobnie moloch, nie Moloch)

mini – nie podano hasła w znaczeniu minispódniczka

mityng – przest. wiec, masówka, masowe zebranie publiczne, zawody sportowe

MN – jeszcze stosowane (zwłaszcza w sporcie)...

moa – olbrzymi wymarły ptak występujący jeszcze w XVII i XVIII w. na Nowej Zelandii w licznych gatunkach, o mocnych nogach i pazurach, niezdolny do lotu

MN – raczej żyjący (występuje rzeka z koryta, aktor na scenie, towarzysz z partii); jeśli w XVII w., to i zapewne wcześniej (w X w. nie występował?) – wystarczy podać ostatni znany wiek owego występowania; w Irlandii, w Japonii, w Australii, w Nowej Zelandii

moloch – nienasycona, tyrańska potęga, którą musi się zjednywać uległością i ofiarami

MN – dzisiaj jednak w nieco innym znaczeniu (moloch biurokracji, betonowe molochy)

PS

ajmak – jednostka podziału adm.-terytorialnego w Mongolii

MN – czy w mongolskim słowniku wyrazów obcych jest nasze województwo?

antena – brak hasła

areszt – brak hasła

atak - brak hasła

awantura – brak hasła

audytor – członek wojsk. a. kośc.

MN – brak haseł audytor oraz audyt i audytacja w znaczeniu współczesnym, zwłaszcza że króluje audit/auditacja

bagaż – brak hasła

balon – brak hasła

bandaż - brak hasła

barak – brak hasła

barakuda – brak hasła

bazar - brak hasła

Biblia – księgi Starego i Nowego Testamentu

MN – niestety, obecnie także może być biblia bibliofila, bimbrownika, biznesmena, budowniczego autostrad, działkowicza, erotomana, fałszerza, gangstera, hobbysty, Internetu, majsterkowicza, nastolatki, nieletniej matki, nimfomanki, panienki z dobrego domu, piłkarza nożnego, planowania rodziny, płatnego mordercy, podatnika, polonisty, programisty, rozwódki, satanisty, seksu, turysty, ulicznicy, witamin, wulkanizatora, wyrobów hutniczych...

biblioteka - zestaw sprawdzonych, gotowych programów i procedur napisanych w jednym z języków programowania przeznaczonych do użycia w wielu programach i aplikacjach...

MN - czyżby pomieszczenie, w którym zgromadzone są książki nie było już biblioteką; co na to dyrektorzy starych i znanych uniwersyteckich bibliotek - nie powinni zmienić nazw swych nobliwych instytucji, skoro nie ma archaicznego znaczenia w Słowniku, który zanadto wyprzedza epokę?

bypass – pomost naczyniowy, wszczepione operacyjnie naczynie poboczne omijające niedrożną tętnicę

MN – szkoda, że nie wylansowano tutaj polskiego słowa (pomost, obejście, omijka); ponadto także operacja polegająca na wszczepieniu naturalnego lub sztucznego fragmentu naczynia krwionośnego.

belfer – brak hasła

calypso – balladowa improwizacja w rytmach afrykańskich...; z j. ang., prawdopodobnie od Kalypso, mit. gr. nimfy...

MN – raczej kalipso, zwłaszcza że także po grecku jest podobnie

caravan – dom(ek) na kołach; mieszkalna przyczepa samochodowa

MN – brak bardziej ponurego znaczenia karawan...

Cardana przegub – mechanizm do łączenia dwóch ustawionych pod kątem wałków...

MN – pod jakim kątem?; typowe dla humanistów – jeśli coś nie jest prostopadłe, to jest pod kątem...

chuligan - brak hasła

colesław – amer. sałatka z surowej kapusty

MN – od którego angielskiego słowa, zwłaszcza to ł; pewien słownik podaje coleslaw jako słowo nieodmienne, jednak bez sposobu wymowy...

deser - brak hasła

Diesel, Diesla silnik – wysokoprężny silnik spalinowy o samoczynnym zapłonie na olej napędowy

MN – silnik Diesla to dizel; przegub Cardana to kardan, przyrząd Guillotina to gilotyna, aparat Röntgena to rentgen

dinar- waluta Algierii i Tunezji ( = 100 miliemes); Jugosławii ( = 100 para); Iraku, Kuwejtu i Jordanii ( = 100 fils)

MN – zapomniano o Bahrajnie, Libii i Jemenie, także o Iranie, gdzie jest groszem; nie odmieniono, choć nieopodal określono dolar = 100 centów

Wobec powyższego

proponuję

zwrócić uwagę autorom i wydawcom

legendarnych dzieł,

 by w swą pracę wkładali tyleż staranności co i serca.

W przypadku przekonującej argumentacji, wytknięcia błędów będą wycofane z powyższego tekstu.

Z poważaniem                                                                     Mirosław Naleziński